اهل بیت پیامبر (ص) چه کسانی هستند؟

مناظره دکتر تیجانی با قاضی مدینه

دکتر محمد تیجانی می‌گوید: در مدینه به مسجد النبی مشرّف شدم. در آن جا دیدم یکی از خطباء در میان عده‌ای از نمازگزاران نشسته، درس می‌دهد، در مجلس درس او شرکت نمودم. او برخی از آیات قرآن را تفسیر می‌کرد؛ از گفتار حاضران فهمیدم که او قاضی مدینه است، هنگامی که درس او به پایان رسید، برخاست و به راه افتاد. وقتی که خواست از مسجد خارج شود، جلو رفتم و او را متوقف کردم و پرسیدم:
«استاد! لطفاً بفرمایید منظور از «اهل بیت» در این آیه کیست؟
«إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»؛[1] خداوند می‌خواهد که پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور سازد و شما را کاملاً پاک سازد.
قاضی بی‌درنگ پاسخ داد: «مقصود، زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ است، چنان که آغاز همین آیه، خطاب به زن‌های پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌باشد که می‌فرماید:
«وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولى»؛ ای همسران پیامبر! در خانه‌های خود بمانید و همچون زمان جاهلیت نخستین (در میان مردم) آشکار نشوید و... .
گفتم: علمای شیعه می‌گویند: مقصود از آیه، علی ـ علیه السلام ـ و فاطمه ـ سلام الله علیها ـ و حسن و حسین ـ علیهم السلام ـ است.
قاضی: پاسخ علمای شیعه غلط است زیرا چنان که گفتم آغاز آیه مربوط به زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ است و در آیه قبل صریحا خطاب به آنها شده است: یا نساءَ النبی... یعنی (ای زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ).
تیجانی: هر چه که در آغاز این آیه و آیه قبل در مورد زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ آمده، با واژه جمع مؤنث، ذکر شده، مانند: «لَسْتُنَّ»، «فلا تَخْضَعْنَ»، «بُیُوتَکُنَّ»، «لاتَبَرَّجْنَ»، «اَقِمْنَ»، «آتینَ»، «اَطِعْنَ» ولی همین که به قسمت آخر آیه می‌رسد، سیاق آیه عوض می‌شود. ضمیرهای آن به صورت «جمع مذکر» ذکر می‌شود، مانند: «عَنْکُم» و «یُطَهِّرَکُم».
قاضی عینک خود را بالا زد و به جای این که جواب استدلالی بدهد نگاه معناداری به من کرد و گفت: زنهار از افکار زهرآلود شیعیان! چرا که آنان؛ به امیال خودشان، آیات قرآن را تأویل می‌کنند!!»[2]
مؤلف گوید: برای تکمیل بحث می‌گوییم: اولاً معلوم است آیات قرآن پشت سرهم و به شکل قرآنهای مکتوب کنونی نازل نشده بلکه به مناسبت‌های مختلف، آیات مختلف نازل می‌شد و لذا ما دلیلی نداریم که آیه «تطهیر» همراه با ‌آیات قبل و بعدش نازل شده باشد بلکه از روایات استفاده می‌شود که این قسمت از آیه، به طور جداگانه نازل شده و سپس در عصر پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در کنار این آیات قرار گرفته است.[3]
به علاوه، روایات زیادی از فریقین دلالت دارد که مراد از اهل بیت در آیه مورد بحث، پنج تن «آل عبا» هستند و این مطلب حتی از عایشه و امّ سَلَمه و سایر زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است.
[1] . احزاب، 33.
[2] . آن گاه... هدایت شدم، ص 114 و 115.
[3] . تفسیر المیزان، ج 16، ص 114 و 115.

شواهد التنزیل، ج 2، ص 11 و 25