سوال : آیا دعای مشهوری که در اوایل تحویل سال خوانده می شود (یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّل َ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال) از نظر سندی اعتبار دارد یا خیر؟
آیا در این مورد می‌‌توان از بحث معروف تسامح در ادله‌‌ی سنن استفاده نمود؟ أعزکم الله انشاالله.

-----------------------------------------------------------------------
جواب : بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و تبریک سال جدید خدمت جنابعالی و همه‌‌ی مومنین أیدهم الله تعالی

در جواب سوال فوق آنچه به نظر می‌‌رسد آن است که از جهت صناعت علم حدیث و درایه، برای این دعا مستندی در کتب روایی و یا ادعیه ذکر نشده است.

مرحوم حاج شیخ عباس قمی(قدس سره) در کتاب مفاتیح الجنان آن را ذکر نکرده و همینطور سید ابن طاووس در اقبال و شیخ طوسی در مصباح المتهجد به آن اشاره ای ننموده‌‌اند و فقط مرحوم مجلسی در زاد المعاد آورده است که در کتب غیر مشهوره این دعا را برای تحویل سال ذکر نموده‌‌اند و ظاهر آن است که در همان کتب هم به معصوم(علیه‌‌السلام) نسبت داده نشده است.
در هر صورت نمی‌‌توان آن را معتبر دانست و نیز نمی‌‌توان به معصومین نسبت داد.

اما اساساً در دعا نیازی نیست که از معصوم(علیه‌‌السلام) وارد شود و لو اینکه دعاهای وارده از اهلبیت عصمت و طهارت ویژگی‌‌های خاص و مضامین بسیار بلندی دارد. چنانچه مضامین دعا مطابق با سایر منابع حدیثی و روایی باشد و یا لااقل مخالف نباشد، می‌‌توان از آن استفاده نمود و به عبارت دیگر این تعابیر از مصادیق آیه‌‌ی شریفه «أدعونی أستجب لکم» می‌‌باشد و دلیل خاصی بر اینکه مصادیق این آیه شریفه باید از ناحیه وحی و یا معصومین باشد؛ نداریم و هر تعبیر و الفاظی که عنوان دعا داشته باشد کفایت می‌‌کند.

طبیعی است الفاظ دعا باید مطابق با شرایط زمان و خصوصیات مکان و انسانها باشد که در این تعابیر وجود دارد.

بنابراین مومنین مناسب است از این دعا استفاده نمایند و مانند گذشتگان بر خواندن آن استمرار داشته باشند.

اما مسئله تسامح در ادله سنن؛ اولا نیازی به استناد به این قاعده نیست. ثانیا مورد قاعده جایی است که ثواب خاصی بر عمل خاصی به یکی از معصومین(علیهم‌‌السلام) نسبت داده شود و موضوع خاصی را دارای ثواب خاصی بداند. که این دو خصوصیت هیچکدام در این دعا نیست.
إن شاء الله موفق و مؤید باشید.